Nafaka, boşanma veya ayrılık sonrasında eşlerden birinin diğerine veya çocuklarına maddi destek sağlaması anlamına gelir. Nafaka bedeli, tarafların ekonomik durumlarına, yaşam standartlarına, ihtiyaçlarına ve hakkaniyete göre belirlenir. Nafaka bedeli, zaman içinde değişen koşullara göre artırılabilir veya düşürülebilir. Bu makalede, nafaka bedeli artırma ve düşürme davalarının hukuki dayanakları, şartları, usulü ve sonuçları üzerinde durulacaktır.
Nafaka bedeli artırma davası, nafaka alan tarafın, nafaka ödeyen tarafın ekonomik durumunun iyileşmesi veya kendi ekonomik durumunun kötüleşmesi nedeniyle nafaka bedelinin yetersiz kaldığını ileri sürerek açtığı davadır. Nafaka bedeli artırma davası, nafakanın kesinleştiği tarihten itibaren her zaman açılabilir. Nafaka bedeli artırma davasında, nafakanın kesinleştiği tarihteki koşullar ile dava tarihindeki koşullar arasında önemli bir farklılık olması gerekir. Bu farklılık, nafaka ödeyen tarafın gelirinin artması, mal varlığının çoğalması, yeni bir evlilik yapması, yeni bir çocuk sahibi olması gibi durumlar olabileceği gibi, nafaka alan tarafın gelirinin azalması, işsiz kalması, hastalanması, sakatlanması gibi durumlar da olabilir. Nafaka bedeli artırma davasında, mahkeme tarafların ekonomik durumlarını yeniden değerlendirir ve hakkaniyete uygun bir şekilde nafaka bedelini belirler.
Nafaka bedeli düşürme davası, nafaka ödeyen tarafın, nafaka alan tarafın ekonomik durumunun iyileşmesi veya kendi ekonomik durumunun kötüleşmesi nedeniyle nafaka bedelinin fazla olduğunu ileri sürerek açtığı davadır. Nafaka bedeli düşürme davası da, nafakanın kesinleştiği tarihten itibaren her zaman açılabilir. Nafaka bedeli düşürme davasında da, nafakanın kesinleştiği tarihteki koşullar ile dava tarihindeki koşullar arasında önemli bir farklılık olması gerekir. Bu farklılık, nafaka alan tarafın gelirinin artması, mal varlığının çoğalması, yeni bir evlilik yapması, yeni bir çocuk sahibi olması gibi durumlar olabileceği gibi, nafaka ödeyen tarafın gelirinin azalması, işsiz kalması, hastalanması, sakatlanması gibi durumlar da olabilir. Nafaka bedeli düşürme davasında da mahkeme tarafların ekonomik durumlarını yeniden değerlendirir ve hakkaniyete uygun bir şekilde nafaka bedelini belirler.
Nafaka bedeli artırma ve düşürme davaları aile mahkemesinde görülür. Davanın açılabilmesi için dava dilekçesinin verilmesi ve harcın yatırılması gerekir. Dava dilekçesinde davanın konusu ve sebebi açıkça belirtilmeli, talep edilen nafaka miktarı belirtilmeli veya bırakılmalıdır. Dava dilekçesine, nafaka kararının kesinleştiğini gösteren belge, nafaka bedelini artırmaya veya düşürmeye sebep olan durumları kanıtlayan belgeler, gelir ve gider durumunu gösteren belgeler eklenmelidir. Dava dilekçesi, nafaka alan veya ödeyen tarafın kendisi veya vekili tarafından verilebilir. Dava dilekçesi, karşı tarafa tebliğ edilir ve cevap vermesi için süre verilir. Karşı taraf, cevap dilekçesinde davanın reddini veya kabulünü belirtmeli, davanın sebeplerine ilişkin savunmasını yapmalı ve delillerini sunmalıdır. Tarafların delilleri, mahkemece toplanır ve değerlendirilir. Mahkeme, tarafları dinledikten sonra nafaka bedelini artırma veya düşürme kararı verir. Mahkeme kararı, taraflara tebliğ edilir ve kesinleşir.
Nafaka bedeli artırma ve düşürme davalarının sonucunda mahkeme, nafaka bedelini artırabilir, düşürebilir veya aynı bırakabilir. Mahkeme kararı, kesinleştikten sonra yürürlüğe girer. Nafaka bedelinin artması veya düşmesi, geriye yönelik olarak uygulanmaz. Yani mahkeme kararı kesinleştikten sonra ödenmesi gereken nafaka bedeli değişir, ancak önceki dönemlere ait nafaka bedeli değişmez. Nafaka bedelinin artması veya düşmesi, nafakanın süresini de etkilemez. Nafakanın süresi, nafakanın türüne ve şartlarına göre belirlenir. Nafaka bedeli artırma ve düşürme davaları, nafakanın kaldırılması davalarından farklıdır. Nafakanın kaldırılması davası, nafakanın tamamen ortadan kalkmasını talep eden bir davadır. Nafakanın kaldırılması davası, ancak nafakanın sona ermesine sebep olan durumların ortaya çıkması halinde açılabilir.
